Część ogólna. Rozdział 1: Konteksty psychopatologii i psychiatrii młodzieżowej; 1. Rozwój i specyfika psychiatrii dzieci i młodzieży- Maria Orwid; Rozdział 2: Czynniki wpływające na rozwój psychiczny dzieci i młodzieży i powstawanie zaburzeń; 2. Czynniki biologiczne (genetyczne) wpływające na rozwój psychiczny i powstawanie zaburzeń - Ewa Bartnik 2.1. Wstęp; 2.2. Rodowody i dziedziczenie; 2.3. Komplikacje rodowodów – piętno genomowe, mutacje dynamiczne i dziedziczenie mitochondrialne; 2.4. Zaburzenia związane ze zmianami w wielu genach; 2.5. Badania bliźniąt; 2.6. Ryzyko względne; 2.7. Szukanie genów dla chorób powodowanych przez pojedyncze cechy (geny kandydaci) i szukanie genów za pomocą analizy sprzężeń; 2.8. Inne metody szukania genów odpowiedzialnych za daną chorobę; 2.9. Metody szukania wspólnych alleli; 2.10. Badania asocjacji; 2.11. Badania na modelach zwierzęcych; 2.12. Wyniki badań; 2.13. Charakterystyka znanych chorób psychiatrycznych w aspekcie związanych z nimi genów; 2.14. Perspektywy; 3. Czynniki psychospołeczne w psychiatrii dzieci i młodzieży -Maria Orwid 4. Wywiady, ocena, diagnoza w psychiatrii dzieci i młodzieży - Jadwiga Komender; 4.1. Wstęp; 4.2. Wywiad z rodzicami; 4.3. Wywiad z dzieckiem; 4.4. Ocena; 4.5. Diagnoza; 5. Diagnoza psychologiczna w psychiatrii dzieci i młodzieży - Małgorzata Talarczyk; 5.1. Wstęp; 5.2. Diagnoza psychologiczna – definicje i etyka; 5.3. Metody diagnozy psychologicznej; 5.4. Diagnoza oparta na dowodach empirycznych (EBA); 5.5. Badanie procesów poznawczych; 5.6. Eksperyment kliniczny; 5.7. Badanie procesów emocjonalnych; 5.8. Etapy diagnozy psychologicznej w psychiatrii dzieci i młodzieży; 5.9. Uwagi końcowe; Część kliniczna. 6. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Jacek Bomba; 6.1. Wstęp; 6.2. Klasyfikacje obecnie obowiązujące; 6.3. Współchorobowość; Rozdział 3: Zaburzenia rozpoczynające się w niemowlęctwie, wczesnym dzieciństwie i dzieciństwie do 6. Rż; 7. Wczesne dzieciństwo - Irena Namysłowska; 7.1. Małżeństwo, rodzina wychowująca małe dziecko, rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym; 8. Upośledzenie umysłowe – niepełnosprawność intelektualna - Jadwiga Komender 8.1. Wstęp; 8.2. Epidemiologia; 8.3. Etiologia; 8.4. Przyczyny organiczne i genetyczne; 8.5. Zaburzenia związane z chromosomami płciowymi; 8.6. Zaburzenia zależne od jednej pary genów patologicznych; 8.7. Zaburzenia metaboliczne uwarunkowane genetycznie; 8.8. Zaburzenia związane z okresem ciąży; 8.9. Funkcjonowanie w zależności od stopnia niepełnosprawności; 8.10. Zaburzenia psychiczne występujące u osób niepełnosprawnych intelektualnie; 8.11. Rola psychiatry dziecięcego; 8.12. Prowadzenie dziecka niepełnosprawnego intelektualnie; 9. Całościowe zaburzenia rozwojowe - Hanna Jaklewicz; 9.1. Charakterystyka grupy zaburzeń; 9.2. F84.0 Autyzm dziecięcy; 9.3. Autyzm – 3.–5. rż.; 9.4. Autyzm – 5.–7. rż.; 9.5. Wychodzenie z autyzmu; 9.6. Autyzm dziecięcy w badaniach własnych; 9.7. F84.1 Autyzm atypowy; 9.8. F84.2 Zespół Retta; 9.9. F84.3 Dziecięce zaburzenia dezintegracyjne; 9.10. F84.4 Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi; 9.11. F84.5 Zespół Aspergera; 9.12. F84.9 Całościowe zaburzenia rozwojowe nieokreślone;10. Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie - Lidia Popek; 10.1. F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie; 10.2. F93.1 Zaburzenia lękowe w postaci fobii w dzieciństwie; 10.3. F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie; 10.4. F93.80 Uogólnione zaburzenia lękowe w dzieciństwie; 11. Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym - Lidia Popek; 11.1. F94.0 Mutyzm wybiórczy; 11.2. F94.1 Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie; 11.3. F94.2 Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie; 12. Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym - Lidia Popek; 12.1. F98.0 Moczenie mimowolne (enuresis) nieorganiczne; 12.2. F98.1 Zanieczyszczanie się kałem (encopresis) nieorganiczne; 12.3. Zaburzenia odżywiania i jedzenia w niemowlęctwie i dzieciństwie; Rozdział 4: Zaburzenia rozpoczynające się w wieku szkolnym: 7.–10. rż.; 13. Późne dzieciństwo – wiek szkolny - Irena Namysłowska 13.1. Rodzina z dziećmi w wieku szkolnym; 13.2. Indywidualny rozwój dziecka – okres późnego dzieciństwa, młodszy wiek szkolny; 13.3. Rozwój emocjonalno-społeczny; 13.4. Rozwój moralny dziecka; 14. Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka - Hanna Jaklewicz; 14.1. Charakterystyka grupy zaburzeń; 14.2. Zaburzenia rozwoju mowy w ICD-10; 14.3. F80.0 Specyficzne zaburzenia artykulacji; 14.4. F80.1 Zaburzenie ekspresji mowy – dysfazja ekspresyjna; 14.5. F80.2 Zaburzenie rozumienia mowy – dysfazja recepcyjna; 14.6. F80.3 Nabyta afazja z padaczką; 15. Specyficzne zaburzenia w rozwoju umiejętności szkolnych - Hanna Jaklewicz; 15.1. Charakterystyka grupy zaburzeń; 15.2. F81.0 Specyficzne zaburzenia czytania; 15.3. F81.1 Specyficzne zaburzenia ortografii; 15.4. F81.2 Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych; 16. Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych - Lidia Popek; 16.1. Definicja; 16.2. Rys historyczny; 16.3. Epidemiologia; 16.4. Etiologia; 16.5. Obraz kliniczny; 16.6. Różnicowanie; 16.7. Rokowanie; 16.8. Leczenie; 17. Zaburzenie hiperkinetyczne. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej - Tomasz Wolańczyk, Jadwiga Komender; 17.1 Wstęp; 17.2. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – ADHD; 18. Zaburzenia tikowe - Tomasz Wolańczyk; 18.1. Wstęp; 18.2. Klasyfikacja zaburzeń tikowych i ich rozpowszechnienie; 18.3. F95.0 Tiki przemijające;18.4. F95.1 Tiki przewlekłe ruchowe lub głosowe (wokalne); 18.5. F95.2 Zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette’a); 18.6. F95.9 Tiki nieokreślone; 18.7. Etiologia zaburzeń tikowych; 18.8. Obraz kliniczny tików; 18.9. Zaburzenia współistniejące; 18.10.Leczenie tików; 19. Zaburzenia zachowania - Jacek Bomba; 19.1. Wstęp; 19.2. Kryteria zaburzeń zachowania; Rozdział 5: Zaburzenia rozpoczynające się w okresie dorastania: 11.–18. rż.; 20. Adolescencja – wiek dorastania - Irena Namysłowska; 20.1. Rodzina z dziećmi dorastającymi i opuszczającymi dom; 20.2. Adolescencja – indywidualny rozwój psychiczny; 20.3. Adolescencja – rozwój fizyczny; 20.4. Adolescencja – rozwój poznawczy; 20.5. Adolescencja – rozwój emocjonalno-społeczny; 21. Zaburzenia odżywiania - Andrzej Rajewski 21.1. Regulacja odżywiania i masy ciała; 21.2. Biologiczna regulacja odżywiania; 21.3. Psychologiczne i społeczne uwarunkowania regulacji odżywiania; 21.4. Rys historyczny; 21.5. Podział i epidemiologia zaburzeń odżywiania; 21.6. Etiologia i patogeneza zaburzeń odżywiania 21.7. Kryteria diagnostyczne zaburzeń odżywiania; 21.8. Obraz kliniczny i przebieg jadłowstrętu psychicznego; 21.9. Rozpoznanie różnicowe jadłowstrętu psychicznego; 21.10. Obraz kliniczny i przebieg bulimii; 21.11. Rozpoznanie różnicowe; 21.12. Leczenie zaburzeń odżywiania; 22. Depresja młodzieńcza - Jacek Bomba; 22.1. Wstęp; 22.2. Obraz kliniczny depresji młodzieńczej; 22.3. Wymiar biologiczny; 22.4. Wymiar psychologiczny; 22.5. Leczenie; Rozdział 6: Zaburzenia psychiczne typowe dla dorosłych, rozpoczynające się w okresie dorastania; 23. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Zaburzenie dysocjacyjne (konwersyjne) - Jolanta Rabe-Jabłońska; 23.1. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne; 23.2. Zaburzenie dysocjacyjne (konwersyjne); 24. Zaburzenia psychotyczne w okresie adolescencji - Zofia Bronowska; 24.1. Wstęp; 24.2. Objawy psychotyczne w populacji osób zdrowych; 24.3. Zaburzenia psychotyczne w przebiegu chorób somatycznych; 24.4. Zaburzenia psychotyczne u osób zażywających substancje psychoaktywne; 24.5. Krótkotrwałe dekompensacje psychotyczne; 24.6. Psychozy czynnościowe; 24.7. Schizofrenia w okresie dorastania; 25. Zaburzenia afektywne u dzieci i młodzieży - Jolanta Rabe-Jabłońska ; 25.1. Wstęp; 25.2. Duża depresja – pojedynczy epizod. Nawracająca duża depresja. Dystymia; 25.3. Zaburzenia współistniejące z dziecięcą i młodzieńczą depresją; 25.4. Choroba afektywna dwubiegunowa; 26. Uzależnienie od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych - Anna Dietrich-Muszalska; 26.1. Wprowadzenie. Używanie i uzależnienie od substancji psychoaktywnych (SPA) – wybrane terminy; 26.2. Epidemiologia; 26.3. Uzależnienie od alkoholu; 26.4. Uzależnienie od innych niż alkohol substancji psychoaktywnych; 26.5. Niektóre inne substancje psychoaktywne; 26.6. Używanie, uzależnienie od substancji psychotycznych i współwystępowanie zaburzeń psychicznych; 27. Rozwój seksualny dzieci i młodzieży - Maria Beisert; 27.1. Wprowadzenie; 27.2. Przebieg rozwoju seksualnego człowieka; 27.3. Kryteria normy seksuologicznej dla dzieci i młodzieży; 27.4. Podsumowanie; 28. Przemoc w rodzinie, maltretowanie fizyczne i wykorzystanie seksualne dzieci i młodzieży - Ryszard Izdebski, Krzysztof Szwajca, Maria de Barbaro, Wanda Szaszkiewicz; 28.1. Wstęp; 28.2. Definicje krzywdzenia dzieci w rodzinie; 28.3. Rozpowszechnienie krzywdzenia w rodzinie; 28.4. Rodzina, w której dochodzi do krzywdzenia dziecka; 28.5. Diagnoza krzywdzenia w rodzinie; 28.6. Następstwa krzywdzenia w rodzinie; 28.7. Postępowanie terapeutyczne w sytuacjach przemocy; 28.8. Specyfika pracy terapeutycznej w sytuacji molestowania seksualnego w rodzinie; 28.9. Podsumowanie; 29. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych - Tomasz Wolańczyk; 29.1. Wstęp; 29.2. Zaburzenia narządów zmysłów; 29.3. Choroby układu nerwowego; 29.4. Infekcje; 29.5. Choroby endokrynologiczne; 29.6. Choroby układu oddechowego; 29.7. Choroby hematologiczne; 29.8. Wpływ choroby przewlekłej na rozwój dziecka i funkcjonowanie rodziny; 30. Samobójstwa dzieci i młodzieży - Agnieszka Gmitrowicz; 30.1. Wstęp; 30.2. Epidemiologia zachowań samobójczych w populacji rozwojowej; 30.3. Przyczyny samobójstw dzieci i młodzieży; 30.4. Postępowanie z nieletnim pacjentem w kryzysie samobójczym; Rozdział 7: Metody terapeutyczne w psychiatrii dzieci i młodzieży; 31. Psychoterapia psychoanalityczna dzieci i młodzieży - Katarzyna Schier; 31.1. Wprowadzenie; 31.2. Początki psychoanalizy dzieci; 31.3. Zasady terapeutyczne; 31.4. Przymierze terapeutyczne w leczeniu dzieci i młodzieży; 31.5. Przeniesienie; 31.6. Przeciwprzeniesienie; 31.7. Opór w terapii psychoanalitycznej; 31.8. Zakończenie terapii; 31.9. Współczesne kierunki rozwoju terapii psychoanalitycznej dzieci i młodzieży; 32. Psychoterapia behawioralno-poznawcza dzieci i młodzieży - Anita Bryńska; 32.1. Terapia behawioralna – założenia teoretyczne, podstawowe techniki; 32.2. Terapia poznawcza i behawioralno-poznawcza; 33. Terapia rodzin - Barbara Józefik 33.1. Wstęp; 33.2. Myślenie systemowe; 33.3. Systemowa terapia rodzin; 33.4. Myślenie systemowe i terapia rodzin w zaburzeniach emocjonalnych dzieci i młodzieży; 33.5. Kontekst zastosowania terapii rodzin; 33.6. Wstępna konsultacja rodzinna; 33.7. Cele terapii systemowej rodzin; 33.8. Formy terapii systemowej; 33.9. Miejsce prowadzenia terapii rodzin; 33.10. Terapeuta rodzinny; 33.11. Terapia rodzin w wybranych problemach; 33.12. Dylematy; 33.13. Poradnictwo rodzinne; 33.14. Podsumowanie; 34. Kryzysy i interwencja kryzysowa w terapii dzieci i młodzieży Wanda Badura-Madej; 34.1. Teoria kryzysu i interwencji kryzysowej; 34.2. Miejsce i swoistość interwencji kryzysowej w leczeniu dzieci i młodzieży; 34.3. Interwencja kryzysowa wobec dzieci po wydarzeniach traumatycznych; 34.4. Interwencja kryzysowa w przypadku utraty i żałoby; 34.5. Interwencja w przypadku samobójczej śmierci dziecka; 34.6. Interwencja kryzysowa wobec rodziny w kryzysie; 35. Farmakoterapia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Andrzej Rajewski; 35.1. Wstęp; 35.2. Czynniki warunkujące działanie leków psychotropowych w okresie rozwoju; 35.3. Cechy farmakokinetyki wieku rozwojowego; 35.4. Leczenie farmakologiczne schizofrenii oraz psychoz pokrewnych u dzieci i młodzieży; 35.5. Leczenie zaburzeń afektywnych u dzieci i młodzieży; 35.6. Leczenie farmakologiczne epizodu maniakalnego i zaburzeń afektywnych dwubiegunowych; 35.7. Leczenie farmakologiczne całościowych zaburzeń rozwojowych; 35.8. Leczenie farmakologiczne zaburzeń hiperkinetycznych (zespołu deficytu uwagi i nadpobudliwości psychoruchowej); 35.9. Leczenie farmakologiczne specyficznych zaburzeń rozwoju; 35.10. Leczenie farmakologiczne zaburzeń zachowania i mieszanych zaburzeń zachowania i emocji; 35.11. Leczenie farmakologiczne tików; 35.12. Leczenie farmakologiczne nieorganicznego moczenia mimowolnego oraz nieorganicznego zanieczyszczania się kałem; 35.13. Leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych; 35.14. Leczenie farmakologiczne zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych; 35.15. Leczenie farmakologiczne zaburzeń odżywiania; 36. Integracja leczenia – próba syntezy - Jacek Bomba 36.1. Wstęp; 36.2. Teoretyczne założenia terapii; 36.3. Podstawa i zasady postępowania zintegrowanego; 36.4. Stan bieżący; 36.5. Zgoda na leczenie a leczenie kompleksowe; 36.6. Psychoterapia; 36.7. Swoiste i nieswoiste czynniki psychoterapii; 36.8. Miejsce elementów składowych w leczeniu zintegrowanym; 36.9. Uwagi końcowe. [JK]