1. Ryzyko znieczulenia i operacji – Wojciech Michalewski; 1.1. Zasady interdyscyplinarnej współpracy w operacyjnym leczeniu chorych; 1.2. Podstawowe składniki procesu leczenia operacyjne-go;1.3. Istota znieczulenia; 1.4. Ryzyko leczenia operacyjnego; 1.5. Konsultacje przedoperacyjne; 1.6. Zdarzenia krytyczne i powikłania w anestezjologii i intensywnej terapii; 2. Patofizjologiczne aspekty reakcji organizmu na uraz operacyjny i znieczulenie – Paweł Sobczyński; 2.1. Patofizjologia wstrząsu; 2.1.1. Przyczyny stresu okołooperacyjnego; 2.1.2. Mechanizm uogólnionej reakcji zapal-nej; 2.2. Wpływ znieczulenia ogólnego na uraz okołooperacyjny; 2.2.1. Znieczulenie ogólne; 2.2.2. Znieczulenie regionalne; 2.3. Specyfika wstrząsu w okresie okołooperacyjnym; 2.3.1. Wstrząs hipo-wolemiczny; 2.3.2. Wstrząs septyczny; 3. Ogólne zasady monitorowania i terapii w bezpośrednim okresie pooperacyjnym – Hanna Misiołek; 3.1. Ocena stanu ogólnego pacjenta; 3.2. Pooperacyjne zaburzenia oddychania; 3.3. Kryteria ekstubacji pacjenta po znieczuleniu ogólnym; 3.4. Wczesna diagnostyka i leczenie zaburzeń hemodynamicznych; 3.5. Powikłania neurologiczne w bezpośrednim okresie pooperacyjnym; 3.6. Powikłania związane z układem wydalniczym; 3.7. Zapobieganie i monitorowanie bólu pooperacyjnego; 3.8. Nudności i wymioty; 3.9. Zapobieganie wychłodzeniu i dreszczom; 3.10. Wczesne zaburzenia metaboliczne; 4. Okołooperacyjne zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej – Grażyna Durek; 4.1. Okołooperacyjne zaburzenia wolemii; 4.1.1. Hipowolemia; 4.1.2. Śródoperacyjna terapia płynowa; 4.2. Okołooperacyjne zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej; 4.2.1. Odwodnienie; 4.2.2. Przewodnienie; 4.2.3. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej; 4.3. Okołooperacyjne zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej; 4.3.1. Oddechowe zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej; 4.3.2. Metaboliczne zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej; 4.4. Okołooperacyjna ostra niewydolność nerek; 4.4.1. Leczenie okołooperacyjnej ostrej niewydolności nerek; 5. Pooperacyjne powikłania oddechowe - Dariusz Maciejewski; 5.1. Definicja i podział; 5.2. Epidemiologia i etiologia; 5.3. Czynniki ryzyka; 5.3.1. Czynniki ryzyka pooperacyjnej niewydolności oddechowej zależne od stanu pacjenta; 5.3.2. Czyn-niki ryzyka pooperacyjnej niewydolności oddechowej zależne od sposobu wykonania zabiegu; 5.4. Wybrane elementy patofizjologii pooperacyjnej niewydolności oddechowej; 5.5. Podstawy rozpo-znania pooperacyjnej niewydolności oddechowej; 5.6. Ogólne zasady profilaktyki i leczenia; 5.7. Stany kliniczne zagrażające wystąpieniem pooperacyjnej niewydolności oddechowej; 5.7.1. Przewlekła obturacyjna choroba płuc; 5.7.2. Astma oskrzelowa; 5.7.3. Krytyczna otyłość; 5.8. Standard oddechowej opieki pooperacyjnej; 6. Pooperacyjne powikłania krążeniowe – Rafał Drwiła, Janusz Andres; 6.1. Ostry zespół wieńcowy oraz zawał mięśnia sercowego; 6.1.1. Definicje; 6.1.2. Skala problemu zawałów serca w medycynie okołooperacyjnej; 6.1.3. Przyczyny okołooperacyjnego zawa-łu mięśnia sercowego; 6.1.4. Patofizjologia okołooperacyjnego zawału serca; 6.1.5. Ocena ryzyka niekorzystnych zdarzeń sercowych; 6.1.6. Zapobieganie powikłaniom krążeniowym; 6.2. Wstrząs kardiogenny; 6.2.1. Etiopatogeneza wstrząsu kardiogennego; 6.2.2. Mechanizmy uszkodzenia mięśnia sercowego; 6.2.3. Objawy kliniczne wstrząsu kardiogennego; 6.2.4. Leczenie przyczynowe zawałowego wstrząsu kardiogennego; 6.2.5. Leczenie przeciwpłytkowe i przeciwtrombinowe; 6.2.6. Podstawowe zasady monitorowania pacjenta we wstrząsie kardiogennym; 6.2.7. Leczenie wspomagające wstrząsu kardiogennego; 6.2.8. Środki poprawiające kurczliwość mięśnia sercowego; 7. Poo-peracyjne pokiwania zwiane z zaburzeniami w kadzie krzepnięcia krwi -Paweł Panieński, Michał Gaca; 7.1. Krwawienia okołooperacyjne; 7.2. Przedoperacyjne rozpoznanie zagrożenia krwawieniem; 7.3. Ocena pacjenta krwawiącego; 7.4. Rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe; 7.4.1. Przyczyny wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.4.2. Fizjologia procesu; 7.4.3. Najistotniejsze czynniki w rozwoju wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.4.4. Rozwój wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.4.5. Objawy wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.4.6. Diagnostyka laboratoryjna wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.4.7. Leczenie wykrzepiania wewnątrznaczyniowego; 7.5. Wytyczne i zalecenia transfuzjologiczne; 7.5.1. Leki homeostatyczne; 8. Pokiwania zakrzepowozatorowe w okresie okołooperacyjnym – Lech Krawczyk; 8.1. Zakrzepica żył głębokich; 8.1.1. Częstość występowania; 8.1.2. Diagnostyka; 8.1.3. Leczenie; 8.1.4. Profilaktyka zakrzepicy żył głę-bokich; 8.2. Zator tętnicy płucnej; 8.2.1. Objawy; 8.2.2. Diagnostyka; 8.2.3. Postępowanie terapeu-tyczne; 8.3. Zespół zatorowości tłuszczowej; 8.3.1. Objawy; 8.3.2. Diagnostyka; 8.3.3. Leczenie; 8.3.4. Profilaktyka; 8.4. Zatorowość powietrzna; 8.4.1. Objawy; 8.4.2. Diagnostyka; 8.4.3. Postępowanie terapeutyczne; 9. Przetaczanie krwi i preparatów krwiopochodnych w okresie okołooperacyjnym – Lech Krawczyk; 9.1. Rys historyczny; 9.2. Podstawy fizjologiczne; 9.3. Działania niepożądane związane z przetaczaniem krwi; 9.3.1. Powikłania infekcyjne; 9.3.2. Powikłania krążeniowe; 9.3.3. Powikłania immunologiczne; 9.3.4. Powikłania związane z upośledzeniem odporności; 10. Zaburzenia termoregulacji w okresie okołooperacyjnym – Piotr Knapik, Paweł Nadziakiewicz, Sergiusz Chmielniak; 10.1. Fizjologia termoregulacji; 10.1.1. Termogeneza; 10.2. Pacjent gorączkujący w okresie okołooperacyjnym; 10.2.1. Wpływ znieczulenia na termoregulację; 10.2.2. Gorączka podczas trwania operacji; 10.2.3. Gorączka w okresie pooperacyjnym; 10.2.4. Postępowanie z pacjentem gorączkującym w okresie pooperacyjnym; 10.3. Hipotermia w okresie okołooperacyjnym; 10.3.1. Przyczyny wystąpienia hipotermii okołooperacyjnej; 10.3.2. Powikłania związane z wystąpieniem hipotermii; 10.3.3. Profilaktyka hipotermii; 11. Pooperacyjne powikłania neurologiczne – Leon Drobnik; 11.1. Wpływ znieczulenia ogólnego na czynność układu nerwowego; 11.1.1. Wpływ środ-ków znieczulających na przepływ mózgowy krwi (CBF) i ciśnienie wewnątrzczaszkowe (ICP); 11.1.2. Leki blokujące przewodnictwo nerwowomięśniowe; 11.2. Zaburzenia świadomości - przedłużone wybudzanie ze znieczulenia ogólnego; 11.3. Zaburzenia psychiczne w okresie okołoopera-cyjnym; 11.4. Powikłania neurologiczne znieczulenia przewodowego; 11.5. Odległe konsekwencje neurologiczne znieczulenia; 12. Leczenie żywieniowe -Teresa Korta; 12.1. Fizjologia; 12.2. Głodze-nie; 12.2.1. Wyniszczenie; 12.3. Ocena stanu odżywienia; 12.4. Leczenie żywieniowe; 12.4.1. Wy-bór drogi żywienia; 12.4.2. Przygotowanie pacjenta do leczenia żywieniowego; 12.4.3. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze; 12.4.4. Żywienie dojelitowe; 12.4.5. Żywienie pozajelitowe; 12.4.6. Błędy w planowaniu i prowadzeniu leczenia żywieniowego; 12.5. Podsumowanie; 13. Zakażenia i sepsa w okresie okołooperacyjnym – Ewa Karpel; 13.1. Epidemiologia i rodzaje zakażeń w okresie okołooperacyjnym; 13.2. Czynniki etiologiczne zakażeń chirurgicznych; 13.3. Postaci kliniczne zakażeń i zasady ich diagnostyki; 13.3.1. Zakażenie miejsca operowanego; 13.3.2. Zakażenie układu moczowego; 13.3.3. Zakażenie układu oddechowego; 13.3.4. Pooperacyjne zapalenie otrzewnej; 13.3.5. Zakażenie związane z kaniulacją naczyń krwionośnych; 13.3.6. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit; 13.4. Ciężka sepsa i wstrząs septyczny; 13.4.1. Zasady leczenia ciężkiej sepsy; 13.5. Zasady racjonalnej antybiotykoterapii zakażeń; 14. Ból pooperacyjny – Jerzy Wordliczek, Jan Dobrogowski; 14.1. Patomechanizm bólu pooperacyjnego; 14.2. Uśmierzanie bólu pooperacyjnego; 14.2.1. Zastosowanie farmakoterapii w analgezji pooperacyjnej; 14.2.2. Zastosowanie technik znieczulenia miejscowego; 14.2.3. Analgezja sterowana przez chorego; 14.2.4. Analgezja prowadzona przez pielę-gniarkę; 14.2.5. Analgezja z wyprzedzeniem; 14.2.6. Analgezja multimodalna; 14.2.7. Przezskórna elektrostymulacja nerwów; 14.3. Przetrwały ból pooperacyjny i pourazowy; 15. Powikłania pooperacyjne związane z postępowaniem anestezjologicznym – Przemysław Jałowiecki, Robert Rudner; 15.1. Niekontrolowane odzyskanie świadomości podczas znieczulenia ogólnego; 15.1.1. Zbyt płytkie znieczulenie; 15.1.2. Zwiększone zapotrzebowanie na anestetyki; 15.1.3. Wadliwe działanie lub niewłaściwe użycie aparatury anestezjologicznej; 15.1.4. Konsekwencje odzyskania świadomości podczas znieczulenia; 15.1.5. Zapobieganie niepożądanym incydentom odzyskiwania świadomości; 15.2. Przedłużający się okres budzenia, trudności w powrocie świadomości i przedłużona sedacja po znieczuleniu ogólnym; 15.2.1. Etiologia; 15.2.2. Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego; 15.2.3. Zasady postępowania terapeutycznego; 15.3. Pooperacyjne powikłania stosowania środków zwiotczających mięśnie poprzecznie prążkowane; 15.3.1. Przedłużone pooperacyjne działanie środków zwiotczających; 15.4. Pooperacyjne nudności i wymioty; 15.4.1. Mechanizm powstawania; 15.4.2. Konsekwencje nudności i wymiotów okresu pooperacyjnego; 15.4.3. Leczenie; 15.4.4. Profi-laktyka; 15.5. Powikłania pooperacyjne związane z analgezją przewodową; 15.5.1. Popunkcyjne bóle głowy; 15.5.2. Całkowite znieczulenie podpajęczynówkowe; 15.5.3. Neurologiczne powikłania znieczuleń okołordzeniowych; 15.6. Powikłania związane ze stosowaniem środków znieczulenia miejscowego; 15.6.1. Wpływ na ośrodkowy układ nerwowy; 15.6.2. Wpływ na układ krążenia; 15.6.3. Reakcje alergiczne; 15.6.4. Neurotoksyczność miejscowa; 15.6.5. Methemoglobinemia; 15.6.6. Profilaktyka; 15.6.7. Leczenie objawów toksycznego działania leków miejscowo znieczulających.[JK]

1. Definicja wieku starszego oraz zmiany fizjologiczne i patologiczne związane ze starzeniem. Jerzy Chudek; 2. Zespoły geriatryczne. Anna Skalska; 3. Wpływ zabiegu operacyjnego na organizm osób starszych. Jakub Kenig, Kinga Mastalerz; 4. Rola obecnie stosowanych badań w kwalifikacji pacjenta w wieku podeszłym do planowego zabiegu operacyjnego. Jakub Kenig, Jerzy W. Mituś; 5. Kwalifikacja do planowego zabiegu operacyjnego. Całościowa Ocena Geriatryczna. Karolina Piotrowicz; 6. Strategia postępowania chirurgicznego u chorych w wieku podeszłym. Piotr Richter, Andrzej Gryglewski; 7. Problemy okołooperacyjne u osób w wieku podeszłym pacjent z przewlekłą chorobą nerek. Tomasz Stompór, Dariusz Onichimowski; 8. Pacjent z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Michał Chyrchel, Olga Kruszelnicka, Andrzej Surdacki; 9. Pacjent z cukrzycą. Grzegorz Dzida; 10. Najczęstsze problemy i dylematy anestezjologa w trakcie znieczulenia. Kinga Mastalerz, Jerzy Wordliczek; 11. Żywienie chorego w okresie okołooperacyjnym. Stanisław Kłęk; 12. Starszy człowiek w obliczu leczenia chirurgicznego perspektywa psychologiczna. Barbara Bętkowska-Korpała; 13. Powikłania pooperacyjne u starszych chorych z punktu widzenia geriatry. Barbara Gryglewska; 14. Najczęstsze powikłania chirurgiczne. Jakub Kenig; 15. Leczenie bólu pooperacyjnego u pacjentów w podeszłym wieku. Renata Zajączkowska; 16. Rola rehabilitacji. Joanna Kostka, Tomasz Kostka; 17. Rola opiekuna w okresie okołooperacyjnym. Katarzyna Wieczorowska-Tobis, Sławomir Tobis . [G]