Część 1: Anatomiczne, fizjologiczne i środowiskowe uwarunkowania artykulacji w świetle literatury przedmiotu; 1. Przyczyny dyslalii w literaturze przedmiotu; 2. Budowa i funkcjonowanie obwodowego aparatu mowy jako czynnika warunkującego prawidłową artykulację; 2.1. Układ oddechowy w ocenie logopedycznej; 2.2. Narząd fonacyjny; 2.3. Aparat artykulacyjny w badaniu logopedycznym; 2.3.1. Jamy nasady; 2.3.2. Podniebienie twarde; 2.3.3. Podniebienie miękkie; 2.3.4. Język; 2.3.5. Wargi i policzki; 2.3.6. Zęby i zgryz; 2.4. Wady budowy narządów nasady jako przyczyna zaburzeń artykulacji; 2.4.1. Nieprawidłowości w budowie języka; 2.4.1.1. Ankyloglosja ; 2.4.1.2. Makroglosja i mikroglosja; 2.4.2. Nieprawidłowości w budowie podniebienia; 2.4.2.1. Etiologia rozszczepów podniebienia; 2.4.2.2. Wybrane podziały rozszczepów podniebienia i ich charakterystyka; 2.4.3. Wady zgryzu; 2.4.3.1. Tyło-zgryzy; 2.4.3.2. Przodozgryzy; 2.4.3.3. Zgryzy krzyżowe; 2.4.3.4. Zgryz przewieszony; 2.4.3.5. Zgryz otwarty; 2.4.3.6. Zgryzy głębokie; 3. Czynności fizjologiczne w obrębie narządu mowy; jako uwarunkowania artykulacji; 3.1. Rozwój czynności fizjologicznych w obrębie aparatu artykulacyjnego; 3.2. Funkcje w obrębie aparatu artykulacyjnego oceniane podczas badania logopedycznego; 3.2.1. Odgry-zanie;   3.2.2. Żucie; 3.2.3. Połykanie ; 3.3. Nieprawidłowe czynności fizjologiczne i nawyki ruchowe jako przyczyny zaburzeń artykulacji; 3.3.1. Dysfunkcje; 3.3.1.1. Dysfunkcje wynikające z nieprawidłowego układania niemowlęcia w czasie snu i karmienia; 3.3.1.2. Karmienie sztuczne; 3.3.1.3. Dys-funkcja połykania; 3.3.1.4. Dysfunkcje oddychania; 3.3.1.5. Dysfunkcje żucia; 3.3.2. Parafunkcje; 3.3.2.1. Nawykowe ssanie smoczka, palca, innych narządów i przedmiotów; 4. Działanie i badanie ob-wodowego narządu słuchu; 4.1. Prawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu; 4.2. Zaburzenia słuchu; 4.3. Przyczyny uszkodzeń słuchu; 4.4. Rodzaje uszkodzeń słuchu; 4.5. Konsekwencje uszkodzeń słuchu; 4.6. Niedosłuch jako przyczyna nieprawidłowości artykulacji; 4.7. Orientacyjne badanie słuchu; 5. Udział ośrodkowego układu nerwowego w procesie artykulacji; 5.1. Słuch fonematyczny; 5.1.1. Słuch fonematyczny w ocenie logopedycznej; 5.2. Kinestezja artykulacyjna ; 5.2.1. Kinestezja mowy w ocenie logopedycznej; 6. Środowiskowe uwarunkowania rozwoju wymowy; Część 2: Metodologiczne podstawy badań własnych; 1. Cel badań; 2. Procedura i kolejność zbierania materiału; 3. Przebieg badań; 4. Metoda zbierania materiału do oceny biologicznych uwarunkowań mowy; 5. Wybrane narzędzia badawcze do badania biologicznych uwarunkowań mowy;  5.1. Badanie sprawności aparatu artykulacyjnego; 5.2. Badanie budowy aparatu artykulacyjnego; 5.3. Badanie czynności fizjologicznych w obrębie aparatu artykulacyjnego; 5.3.1. Badanie toru oddechowego; 5.3.2. Badanie sposobu odgryzania i żucia; 5.3.3. Badanie sposobu połykania; 6. Kwestionariusz wywiadu z rodzicami; 7. Teren badań; 8. Charakterystyka grupy badawczej na podstawie danych z ankiet; 8.1. Typ rodzin i sytuacja rodzinna badanych dzieci; 8.2. Wykształcenie rodziców i sytuacja materialno-mieszkaniowa rodzin badanych dzieci; 8.3. Sytuacja opiekuńczo-wychowawcza w rodzinach badanych dzieci; 8.4. Dane z okresu prenatalnego, porodu i okresu okołoporodowego; 8.5. Dane dotyczące rozwoju dziecka w okresie niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym; 8.6. Dane dotyczące rozwoju czynności fizjologicznych w obrębie aparatu artykulacyjnego dziecka; 8.7. Dane dotyczące stanu zdrowia badanych dzieci; Część 3: Prezentacja wyników badań własnych; 1. Diagnoza biologicznych uwarunkowań rozwoju mowy jako przyczyn zaburzeń artykulacji; 1.1. Wyniki oceny słuchu fonematycznego i kinestezji artykulacyj-nej; 1.2. Wyniki oceny słuchu fizycznego; 1.3. Wyniki badania czynności fizjologicznych w obrębie aparatu artykulacyjnego; 1.3.1. Ocena sposobu oddychania; 1.3.2. Ocena sposobu połykania; 1.3.3. Ocena sposobu żucia; 1.3.4. Ocena sposobu odgryzania ; 1.4. Wyniki badania budowy aparatu artykulacyjnego; 1.4.1. Ocena stanu zgryzu; 1.4.2. Ocena stanu zębów; 1.4.3. Ocena budowy języka; 1.4.4. Ocena budowy podniebienia; 2. Diagnoza sprawności języka i warg u dzieci z zaburzeniami artykulacji z przyczyn obwodowych; 2.1. Wyniki oceny sprawności języka; 2.2. Wyniki oceny sprawności warg ; 3. Wpływ wad w budowie aparatu artykulacyjnego na zaburzenia artykulacji spółgłosek u dzieci; 3.1. Wady w budowie języka jako przyczyna zaburzeń artykulacji spółgłosek; 3.1.1. Występowanie wady w budo-wie języka w najczęstszych zaburzeniach artykulacji spółgłosek; 3.1.2. Występowanie określonych zaburzeń artykulacji u dzieci z wadami w budowie języka; 3.2. Wady zgryzu jako przyczyna zaburzeń artykulacji spółgłosek; 3.3. Wady budowy podniebienia jako przyczyna zaburzeń artykulacji; 4. Wpływ nieprawidłowych funkcji w obrębie aparatu artykulacyjnego na zaburzenia artykulacji spółgłosek; 4.1. Nieprawidłowa funkcja oddychania jako przyczyna zaburzeń artykulacji spółgłosek; 4.2. Nieprawidłowa funkcja połykania jako przyczyna zaburzeń artykulacji spółgłosek; 5. Wpływ zaburzeń obwodowych na sprawność języka i warg; 5.1. Wpływ wad zgryzu na sprawność języka i warg; 5.2. Wpływ wad budowy języka na sprawność języka i warg; 5.3. Wpływ zaburzonych funkcji połykania i oddychania na sprawność języka i warg. [JK]

Część 1. Diagnoza i terapia – konteksty logopedyczne, medyczne i psychologiczne; 1. Zbigniew Tarkowski, Ewa Humeniuk - Diagnoza logopedyczna – interdyscyplinarna czy logopedyczna? ; 2. Marta Korendo - Diagnoza zespołu Aspergera w ujęciu nowych rozwiązań prawnych; 3. Małgorzata Rutkiewicz-Hanczewska - Pierwotna afazja postępująca. Międzynarodowe kryteria diagnozy; 4. Ewa Humeniuk, Zbigniew Tarkowski - Zaburzenia oddychania u osób jąkających się – konieczność diagnozy i terapii; 5. Jagna Czochańska-Kruk - Dzieci z padaczką w obszarze działań logopedy; 6. Iwona Palicka - Współpraca psychologa i logopedy w diagnostyce zaburzeń poznawczych i komunikacyjnych dzieci z FASD. „Czy słyszysz to, co ja widzę?” – implikacje teoretyczne, doświadczenie własne ; 7. Ewa Kaptur, Jolanta Sławek - O interdyscyplinarnej współpracy logopedy z innymi specjalistami (na przykładzie Centrum Uśmiechu Dziecka – Montessori w Poznaniu); 8. Dorota Lipiec, Izabela Więcek-Poborczyk, Agnieszka Woźniak - Stan wiedzy z zakresu profilaktyki logopedycznej rodziców dzieci w wieku przedszkolnym; 9. Andrzej Gretkowski - Problemy psychoonkologiczne chorego na raka krtani – próba pomocy i wsparcia; Część 2. Diagnoza i terapia – konteksty edukacyjne, pedagogiczne i społeczne; 1. Jacek J. Błeszyński - Obszar diagnozy i terapii w logopedii pozytywnej; 2. Barbara Skałbania - Terapia pedagogiczna – poczucie pewności versus zagrożenie; 3. Pytanie o kierunki rozwoju - Ewa Jeżewska-Krasnodębska; 4. Dysleksja rozwojowa u dorosłych z zaburzeniami artykulacji – aspekty diagnozy i autodiagnozy - Ewa Jeżewska-Krasnodębska; 5. Trudności i mocne strony osób dorosłych z dysleksją rozwojową; 6. Alicja Giermakowska - Językowe komponenty w nauce, profilaktyce i usuwaniu trudności w czytaniu i pisaniu; 7. Zdzisława Orłowska-Popek - Technika programowania języka nie tylko na zajęciach logopedycznych ; 8. Marek Kawa - Wybrane aspekty nauczania języka polskiego jako obcego w polskiej szkole podstawowej; 9. Marzena Błasiak-Tytuła - Kształtowanie się i rozwój mowy dziecka dwujęzycznego; 10. Teresa Lewandowska-Kidoń, Anna Witek - Wspomaganie społeczno-emocjonalne ucznia z alergią w środowisku szkolnym – konteksty rozwojowe; 11. Ewa Jeżewska-Krasnodębska, Jarosław Krasnodębski - Rodzaje zaburzeń mowy u dzieci z dysfunkcjami procesów integracji sensorycznej; 12. Barbara Skałbania, Ewa Szumilas - Sztuka i siła opowiadania – o narracji w terapii pedagogicznej. [JK]

Część 1. Norma artykulacyjna spółgłosek polskich w świetle literatury; 1. Norma językowa, kodyfikacja i kryteria poprawności językowej ; 2. Błąd językowy, błąd fonetyczny a zaburzenie artykulacji; 3. Normatywna charakterystyka artykulacji spółgłosek najczęściej zaburzonych u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 3.1. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna [š, ž, č, …]; 3.1.1. Spiranty [š, ž]; 3.1.2. Afrykaty [č, …]; 3.1.3. Akwizycja [š, ž, č, …]; 3.2. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna [s, z, c, „]; 3.2.1. Spiranty [s, z]; 3.2.2. Afrykaty [c, „];  3.2.3. Akwizycja [s, z, c, „]; 3.3 Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna [ś, ź, ć, ...]; 3.3.1. Spiranty [ś, ź]; 3.3.2. Afrykaty [ć, ...]; 3.3.3. Akwizycja głosek [ś, ź, ć, ...]; 3.4. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna głoski [r]; 3.4.1. Akwizycja wibrantu [r]; 3.5. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna dźwięku [l]; 3.6. Normatywna charakterystyka zwarto-wybuchowych obstruentów: [t, d], [p, b], [k, g]; 3.6.1. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna [t, d] ; 3.6.2. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna głosek [k, g]; 3.6.3. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna głosek [p, b]; 3.6.4. Akwizycja zwarto-wybuchowych [t, d], [p, b], [k, g]; 3.7. Normatywna charakterystyka artykulacyjno-akustyczna dźwięczności w języku polskim; Część 2. Artykulacja i jej zaburzenia w świetle literatury przedmiotu; 1. Stan badań nad rozwojem artykulacji u dzieci; 2. Artykulacja, wymowa, ortofonia – poszukiwanie norm poprawnej wymowy; 3. Zaburzenia artykulacji – poszukiwanie granic między wymową prawidłową a zaburzoną w literaturze przedmiotu ; 4. Dyslalia – próba zdefiniowania ; 5. Miejsce dyslalii w różnych klasyfikacjach zaburzeń mowy; 6. Najważniejsze logopedyczne typologie zaburzeń mowy; 6.1. Klasyfikacja porządkująca postępowanie logopedyczne Stanisława Grabiasa; 6.2. Projekt zestawienia form zaburzeń mowy Haliny Mierzejewskiej i Danuty Emiluty-Rozya ; 7. Podziały dyslalii; 7.1. Klasyfikacje jakościowe; 7.2. Klasyfikacje ilościowe; 7.3. Klasyfikacje przyczynowe; 8. Rodzaje zaburzeń artykulacji; 8.1. Seplenienie – nieprawidłowa artykulacja głosek dentalizowanych; 8.1.1. Rodzaje sygmatyzmu właściwego; 8.1.2. Przyczyny sygmatyzmu; 8.2. Rotacyzm – nieprawidłowa artykulacja głoski [r]; 8.2.1. Rodzaje rotacyzmu właściwego; 8.2.2. Przyczyny rotacyzmu; 8.3. Lambdacyzm – nieprawidłowa artykulacja głoski [l]; 8.4. Nieprawidłowa wymowa głosek [t, d, n];  8.5. Kappacyzm i gammacyzm – nieprawidłowa artykulacja głosek [k, g], [k’, g’]; 8.6. Zaburzenia artykulacji spółgłosek [p, b, m], [p’, b’, m’]; 8.7. Zaburzenia artykulacji głosek [f, v], [f’, v’]; 8.8. Ubezdźwięcznianie; 8.9. Nosowanie; Część 3. Wybrane elementy z metodologii badań własnych; 1. Przedmiot i cele badań; 2. Wybrane problemy i pytania badawcze; 3. Metody i techniki badawcze; 3.1. Metoda zbierania materiału do analizy zaburzeń artykulacji; 3.1.1. Metoda badania artykulacji; 3.1.2. Metoda analizy danych językowych; 3.2. Metoda zbierania materiału do oceny biologicznych uwarunkowań mowy; 4. Wybrane narzędzia badawcze do badania artykulacji i biologicznych uwarunkowań mowy; 5. Ocena artykulacji spółgłosek; 5.1. Ocena i analiza artykulacji w próbie nazywanie; 5.2. Analiza artykulacji w próbie mowa spontaniczna; 5.3. Analiza artykulacji w próbie powtarzanie; 5.4. Kryteria i skale do oceny artykulacji ; 6. Ocena biologicznych uwarunkowań mowy; 6.1. Orientacyjne badanie słuchu fonematycznego; 6.2. Badanie kinestezji artykulacyjnej; 6.3. Orientacyjna ocena słuchu fizycznego (fizjologicznego); 6.4. Ocena sprawności aparatu artykulacyjnego; 6.5. Ocena budowy aparatu artykulacyjnego; 6.6. Badanie czynności fizjologicznych w obrębie aparatu artykulacyjnego; 7. Organizacja i przebieg badań; 7.1. Dobór grupy badawczej; 7.2. Procedura i kolejność zbierania materiału; 7.3. Przebieg badań; 8. Teren badań i charakterystyka grupy badawczej; Część 4: Prezentacja wyników badań własnych; 1. Zaburzenia artykulacji spółgłosek z przyczyn obwodowych na tle innych zaburzeń mowy; 2. Typologia zaburzeń mowy u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 3. Formy dyslalii obwodowej w badanej grupie; 4. Rodzaje zaburzeń artykulacji u dzieci 7-letnich;  4.1. Sposoby nieprawidłowej realizacji dźwięków mowy w najczęstszych zaburzeniach artykulacji; 4.2. Rodzaje deformacji spółgłosek w najczęstszych zaburzeniach artykulacji; 4.3. Nasilenie deformacji w najczęściej występujących zaburzeniach artykulacji; 5. Wyniki badania biologicznych uwarunkowań rozwoju mowy jako przyczyn zaburzeń artykulacji; 6. Wyniki badania sprawności języka i warg u dzieci z zaburzeniami artykulacji z przyczyn obwodowych; Część 5. Szczegółowa analiza porównawcza wyników badań własnych; 1. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek dentalizowanych u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 1.1. Substytucje głosek dentalizowanych; 1.2. Deformacje głosek dentalizowanych; 1.3. Zaburzenia artykulacji spółgłosek przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, …]; 1.3.1. Substytucje spółgłosek przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, …]; 1.3.2. Deformacje spółgłosek przedniojęzykowo-dziąsłowych [š, ž, č, …]; 1.3.2.1. Dorsalność spółgłosek [š, ž, č, …]; 1.3.2.2. Międzyzębowość spółgłosek [š, ž, č, …]; 1.3.2.3. Lateralność spółgłosek [š, ž, č, …]; 1.3.2.4. Wargowo-zębowość spółgłosek [š, ž, č, …];  1.3.2.5. Inne deformacje spółgłosek [š, ž, č, …]; 1.4. Zaburzenia artykulacji spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c,...]; 1.4.1. Substytucje spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c,..]; 1.4.2. Deformacje spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych [s, z, c,...]; 1.4.2.1. Międzyzębowość spółgłosek [s, z, c,...]; 1.4.2.2. Lateralność spółgłosek [s, z, c,...]; 1.4.2.3. Wargowo-zębowość głosek [s, z, c, „]; 1.4.2.4. Przyzębowość głosek [s, z, c, ...]; 1.4.2.5. Inne deformacje głosek [s, z, c,...]; 1.5. Zaburzenia artykulacji spółgłosek [ś, ź, ć, ...]; 1.5.1. Substytucje spółgłosek środkowojęzykowych prepalatalnych [ś, ź, ć, ...]; 1.5.2. Deformacje spółgłosek środkowojęzykowych prepalatalnych [ś, ź, ć,...]; 1.5.2.1. Międzyzębowość spółgłosek [ś, ź, ć, ...]; 1.5.2.2. Lateralność spółgłosek [ś, ź, ć,...]; 1.5.2.3. Wargowo-zębowość spółgłosek [ś, ź, ć,...]; 2. Trudności w zakresie artykulacji spółgłoski [r] u dzieci rozpoczynających naukę; 2.1. Substytucje wibrantu [r]; 2.2. Elizje wibrantu [r]; 2.3. Deformacje wibrantu [r]; 2.3.1. Języczkowość spółgłoski [r]; 2.3.2. Podniebienność spółgłoski [r]; 2.3.3. Gardłowość spółgłoski [r]; 2.3.4. Międzyzębowość spółgłoski [r]; 2.3.5. Laryngealność spółgłoski [r]; 2.3.6. Lateralność spółgłoski [r];  2.3.7. Inne deformacje spółgłoski [r]; 3. Trudności w zakresie artykulacji spółgłoski [l] u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 3.1. Substytucje spółgłoski bocznej [l]; 3.2. Deformacje spółgłoski bocznej [l]; 3.2.1. Dorsalność spółgłoski [l]; 3.2.2. Międzyzębowość spółgłoski [l]; 3.2.3. Niesymetryczność spółgłoski [l]; 4. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek [t, d, n] u dzieci rozpoczynających naukę szkolną ; 4.1. Substytucje spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych [t, d, n]; 4.2. Deformacje spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych [t, d, n]; 4.2.1. Międzyzębowość spółgłosek [t, d, n]; 4.2.2. Dorsalność spółgłosek [t, d, n]; 5. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek dwuwargowych i [p’, b’, m’] u dzieci rozpoczynających naukę szkolną ; 6. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek wargowo-zębowych [f’, v’] u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 7. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek tylnojęzykowych [k, g, x] i [k’, g’, x’] u dzieci rozpoczynających naukę szkolną; 8. Trudności w zakresie artykulacji spółgłosek dźwięcznych u dzieci rozpoczynających naukę szkolną ; 9. Zjawisko nosowania u dzieci rozpoczynających naukę szkolną. [JK]